ОСОБЛИВОСТІ ЛЕКСИКО-СЕМАНТИЧНОГО ПОЛЯ «НЕЙРОНАУКА» НА МАТЕРІАЛІ НАУКОВО-ПОПУЛЯРНОЇ ЛІТЕРАТУРИ
DOI:
https://doi.org/10.31861/gph2025.852.23-32Ключові слова:
лексико-семантичне поле, нейронаука, тематична група, фахова мова, лексико-семантична групаАнотація
У цій статті розглянуто особливості лексико-семантичного поля «нейронаука» на матеріалі робіт Д. Іґлмана «Livewired» та «Incognito». Було розмежовано поняття «лексико-семантична група», «тематична група» та «лексико-семантичне поле». Дослідження поняття лексико-семантичного поля бере початок ще в минулому сторіччі з робіт німецьких вчених Ґ. Іпсена, Дж. Тріра, В. Порціґа. Лексико-семантичне поле (ЛСП) включає в себе компоненти, що об’єднані семантично. Тематична група є вужчим поняттям і входить до складу лексико-семантичного поля. Лексико-семантична група може входити до складу і тематичної групи і лексико-семантичного поля, компоненти в такій групі об’єднані спільною категорією чи структурою. ЛСП на матеріалі медичної лексики досліджувалися раніше, але фокусу на неврології чи нейронауці такі дослідження не мали. Відтак лексичні одиниці лексико-семантичного поля було відібрано з матеріалу дослідження методом загальної вибірки і поділено на 7 лексико-семантичних груп: «розлади нервової системи», «спеціалісти в сфері нейронауки», «процедури та операції», «хімічні речовини нервової системи», «компоненти нервової системи», «наукові дисципліни, пов’язані з нейронаукою» та «процеси нервової системи». Було визначено і співставлено кількість різних ЛО цих груп, найбільш широко представленою з яких виявилась «компоненти нервової системи», а найменш широко представленою – «наукові дисципліни, пов’язані з нейронаукою». Було також обчислено кількість слововживань лексичних одиниць досліджуваної ЛСП і було виявлено, що співвідношення кількості слововживань у виділених ЛСГ співпадає з кількістю різних ЛО в них.
Завантажити
Посилання
CПИСОК ЛІТЕРАТУРИ
Бортун К. О. Семантико-культурологічні особливості української соматичної фразеології. Закарпатські філологічні студії. 2024. Вип. 37. С. 14–17
Дашкова К.В. Поняття «лексико-семантичне поле» і його структура. Наукові записки Міжнародного гуманітарного університету. 2020. Вип. 33. С. 56–60.
Дмитрошкін Д. Е. Лексико-семантичне поле удар в сучасному американському спортивному дискурсі. Матеріали VII Міжнародної науково-практичної конференції «The World of Science and Innovation», 10-12 лют. 2021 р. Лондон, Великобританія. С. 466-477.
Дружинець М., Генова О. Лексико-семантичні групи діалектної лексики як засіб утілення галицького колориту в художньому дискурсі Ю.П. Винничука: назви осіб. Науковий вісник Ужгородського університету. Серія: Філологія. 2024. Вип. 2 (52). С. 56-61
Кійко Ю.Є. Лексико-семантична група дієслів переміщення в сучасній німецькій мові (парадигматичні та синтагматичні властивості): Автореф. дис... канд. філол. наук: 10.02.04. К., 2001. 20 с.
Левицький В. В., Огуй О.Д., Кійко С.В., Кійко Ю.Є. Апроксимативні методи вивчення лексичного складу. Чернівці: Рута, 2000. 136 с.
Межжеріна Г. Структурна організація семантичних одиниць (поле – лексико-семантична група – слово). Актуальні проблеми української лінгвістики: теорія і практика. 2002. Вип. 5. С. 114-126
Ментинська І. Б. Тематична та лексико-семантична класифікація українських комп’ютерних термінів. Вчені записки ТНУ імені В. І. Вернадського. Серія: Філологія. Соціальні комунікації. 2020. Том 31 (70) №2. С. 26-31
Ніколаєнко О. І. Лексико-семантичне поле «вегето-судинна дистонія» у сучасній латинськомовній медичній термінології. Матеріали ІХ міжнародної ніуково-практичної конференції «Trends of Development Modern Science And Practice», 16–19 лист., 2021 р. Стокгольм, Швеція. С. 457-462
Новаковська О. "Компаративний аналіз ядерних зон лексико-семантичного поля blood в його науковій та наївній версіях." Науковий вісник Чернівецького університету: Германська філологія. (2015) №740-741. С. 151-154.
Омелюх І. В. Лексико-семантичні групи віртуальних імен у соціальних мережах: загальний огляд. Південний архів (філологічні науки). 2023. № 95. С. 23-30
Прокопович Л. С. Лексико-семантичне поле «час» у романі Мирослава Дочинця «Криничар». Науковий вісник ДДПУ імені І. Франка. Серія: Філологічні науки (мовознавство). 2023. № 19. С. 89-94
Селіванова, О. О. Сучасна лінгвістика: напрями та проблеми: підручник. Полтава: Довкілля-К., 2008. 718 с.
Шматко І. Особливості системної організації українських бджільницьких термінів за тематичними та лексико-семантичними групами. Термінологічний вісник. 2015. Вип. 3 (2). С. 198-210
Baumgärtner K. "Die Struktur des Bedeutungsfeldes." Satz und Wort im heutigen Deutsch: Probleme und Ergebnisse neuerer Forschung: Jahrbuch 1965/1966. Schwann, 1967. 165-197.
Collins Dictionary. [Електронний ресурс]. URL: https://www.collinsdictionary.com/ [17.03.2025]
Hoffmann, Lothar. Kommunikationsmittel Fachsprache: Eine Einführung. Berlin, Boston: De Gruyter, 1984. 308 S.
Eagleman, D. Incognito: The Secret Lives of The Brain. United Kingdom, Canongate Books, 2011. 304 p.
Eagleman, D. Livewired: The Inside Story of the Ever-Changing Brain. United States, Knopf Doubleday Publishing Group, 2020. 320 p.
Encyclopedia Britannica.URL: https://www.britannica.com/ [17.03.2025]
Grande, F. The Arabic Lexicographer Ibn Sīdah and the Notion of Semantic Field. Journal of Arabic and Islamic Studies. 2018. Vol 17. P. 415-433.
Merriam-Webster Dictionary. URL: https://www.merriam-webster.com/dictionary/neuroscience
Online Etymology Dictionary. URL: https://www.etymonline.com/word/neuroscience
NORD (National Organization of Eare Diseases). URL:: https://rarediseases.org/rare-diseases/rasmussen-encephalitis/ [17.03.2025]
Warwick K. Neuroengineering and neuroprosthetics. Brain and Neuroscience Advances. 2018. Is. 2. https://doi.org/10.1177/2398212818817499
REFERENCES
Baumgärtner, Klaus. "Die Struktur des Bedeutungsfeldes." Satz und Wort im heutigen Deutsch: Probleme und Ergebnisse neuerer Forschung: Jahrbuch 1965/1966. Schwann, 1967. 165-197.
Bortun K. O. Semantic and cultural features of ukrainian somatic phraseology [Semantyko-kulturolohichni osoblyvosti ukrainskoi somatychnoi frazeolohii]. Transcarpathian Philological Studies. [Zakarpatski filolohichni studii]. 2024. Is. 37. P. 14–17
Collins Dictionary. URL:: https://www.collinsdictionary.com/ [17.03.2025]
Dashkova K.V. The notion of lexical-semantic field and its structure [Poniattia «leksyko-semantychne pole» i yoho struktura]. Scientific notes of International Humanitarian University [Naukovi zapysky Mizhnarodnoho humanitarnoho universytetu]. 2020. Is. 33. P. 56–60.
Dmytroshkin D. E. Lexical semantic field “punch” in modern American sport discource [Leksyko-semantychne pole udar v suchasnomu amerykanskomu sportyvnomu dyskursi]. Abstracts of VII international scientific and practical conference «The World of Science and Innovation», February 10-12, 2021. London, UK. P. 466-477.
Druzhynets M., Henova O. Lexical and semantic groups of dialectal vocabulary as a means of embodying galician colour in Yuriy Vynnychuk’s artistic discourse: names of persons [Leksyko-semantychni hrupy dialektnoi leksyky yak zasib utilennia halytskoho kolorytu v khudozhnomu dyskursi Yu.P. Vynnychuka: nazvy osib]. Scientific Bulletin of Uzhhorod National University. Series Philology [Naukovyi visnyk Uzhhorodskoho universytetu. Seriia: Filolohiia]. 2024. Vyp. 2 (52). p. 56-61
Eagleman, D. Incognito: The Secret Lives of The Brain. United Kingdom, Canongate Books, 2011. 304 p.
Eagleman, D. Livewired: The Inside Story of the Ever-Changing Brain. United States, Knopf Doubleday Publishing Group, 2020. 320 p.
Encyclopedia Britannica. URL:: https://www.britannica.com/ [17.03.2025]
Grande, F. The Arabic Lexicographer Ibn Sīdah and the Notion of Semantic Field. Journal of Arabic and Islamic Studies. 2018. Vol 17. P. 415-433.
Hoffmann, L. Kommunikationsmittel Fachsprache: Eine Einführung. Berlin, Boston: De Gruyter, 1984. 308 S.
Kiiko Yu.Ye. Lexical and semantic group of verbs of movement in modern German (paradigmatic and syntagmatic properties) [Leksyko-semantychna hrupa diiesliv peremishchennia v suchasnii nimetskii movi (paradyhmatychni ta syntahmatychni vlastyvosti)]. Abstract. 2001. Kyiiv State Linguistic University. PhD dissertation.
Levitskyi, V. V., Ohui O.D., Kiiko S.V., Kiiko Yu.Ye. Approximate Methods of Studying Lexical Composition [Aproksymatyvni metodu vyvchennia leksychnoho skladu]. Yuriy Fedkovych Chernivtsi National University, Ruta, 2000.
Mentynska I. B. Thematic and lexical-semantic classification of Ukrainian IT terms. [Tematychna ta leksyko-semantychna klasyfikatsiia ukrainskykh kompiuternykh terminiv]. Scientific notes of V. I. Vernadsky Taurida National University. Seria: Philology. Social communications [Vcheni zapysky TNU imeni V. I. Vernadskoho. Seriia: Filolohiia. Sotsialni komunikatsii]. 2020. Vol 31 (70). Is. №2. p. 26-31
Merriam-Webster Dictionary. URL:: https://www.merriam-webster.com/dictionary/neuroscience
Mezhzherina H. The structural organization of semantic units (field – lexical-semantic group - word) [Strukturna orhanizatsiia semantychnykh odynyts (pole – leksyko-semantychna hrupa – slovo)]. Relevant problems of Ukrainian linguistics: theory and practice. [Aktualni problemy ukrainskoi linhvistyky: teoriia i praktyka]. 2002. Is. 5. p. 114-126
Nikolaienko O. I. Leksyko-semantychne pole «veheto-sudynna dystoniia» u suchasnii latynskomovnii medychnii terminolohii. Abstracts of IX international scientific and practical conference «Trends of Development Modern Science and Practice» Stokholm, Sweden. November 16–19, 2021 p. 457-462
NORD (National Organization of Eare Diseases). URL: https://rarediseases.org/rare-diseases/rasmussen-encephalitis/ [17.03.2025]
Novakovska, O. Comparative analysis of nuclear zones of lexical-semantic field “blood” and its scientific and intuitive versions. [Komparatyvnyi analiz yadernykh zon leksyko-semantychnoho polia blood v yoho naukovii ta naivnii versiiakh]. Germanic Philology. Journal of Yuriy Fedkovych Chernivtsi National University [Naukovyi visnyk Chernivetskoho universytetu: Hermanska filolohiia]. (2015) №740-741. p. 151-154.
Omeliukh I. V. Lexico-semantic groups of virtual names in social networks: general overview. [Leksyko-semantychni hrupy virtualnykh imen u sotsialnykh merezhakh: zahalnyi ohliad]. South Archive (Philological Sciences) [Pivdennyi arkhiv (filolohichni nauky)]. 2023. № 95. p. 23-30
Online Etymology Dictionary. URL:: https://www.etymonline.com/word/neuroscience
Prokopovych L. S. Lexico-semantic field of “time” in the novel “Krynychar” by Myroslav Dochynets [Leksyko-semantychne pole «chas» u romani Myroslava Dochyntsia «Krynychar»]. Research Journal of Drohobych Ivan Franko State Pedagogical University. Series: Philological Sciences (Linguistics) [Naukovyi visnyk DDPU imeni I. Franka. Seriia: Filolohichni nauky (movoznavstvo)]. 2023. № 19. p. 89-94
Selivanova O. Modern Linguistics: terminological encyclopedia. [Suchasna linhvistyka: terminolohichna entsyklopediia]. Poltava: Dovkillia – K. 2006. 716 p.
Shmatko I. The peculiariries of systemic organization of Ukrainian bee-keeping terms into thematic and lexical-semantic groups. [Osoblyvosti systemnoi orhanizatsii ukrainskykh bdzhilnytskykh terminiv za tematychnymy ta leksyko-semantychnymy hrupamy]. Terminological bulletin. [Terminolohichnyi visnyk]. 2015. Is. 3 (2). p. 198-210
Warwick K. Neuroengineering and neuroprosthetics. Brain and Neuroscience Advances. 2018. Is. 2. https://doi.org/10.1177/2398212818817499